નવી દિલ્હી:

 વિશ્વ બેંકે માલદીવને ચેતવણી આપી છે કે જાે તે તેની ક્ષમતા કરતાં વધુ ખર્ચ કરવાનું ચાલુ રાખશે તો તે ઋણ સંકટમાં પડી જશે. માલદીવ દાયકાઓથી તેની ક્ષમતા કરતાં વધુ ખર્ચ કરી રહ્યું છે. જ્યારથી માલદીવમાં મોહમ્મદ મુઈઝ્‌ઝુના નેતૃત્વમાં નવી સરકાર બની છે, ત્યારથી જાહેર ખર્ચમાં ભારે વધારો થયો છે. માલદીવની જીડીપી લગભગ ૬.૧૭ અબજ ડોલર છે. જ્યારે હાલમાં માલદીવનું જાહેર દેવું ૮.૨ અબજ ડોલર સુધી પહોંચી ગયું છે.

માલદીવ્સ, નેપાળ અને શ્રીલંકા માટે વિશ્વ બેંકના કન્ટ્રી ડાયરેક્ટર ફારિસ એચ હદાદ ઝેરોસ કહે છે કે માલદીવે આ વર્ષે લગભગ ઇં૫૧૦ મિલિયન અને આવતા વર્ષે ઇં૧.૦૭ બિલિયનની લોન ચૂકવવાની છે. હદ્દાદે કહ્યું કે દાયકાઓથી માલદીવ તેની ક્ષમતા કરતાં વધુ ખર્ચ કરી રહ્યું છે. ખર્ચ અને સબસિડીમાં તીવ્ર વધારાથી ખાધ વધી છે, રાજકોષીય સ્થિતિ નબળી પડી છે અને દેવું બેકાબૂ બન્યું છે.

અગાઉ, ૧ જૂનના રોજ પ્રકાશિત માલદીવના નાણા મંત્રાલયના ત્રિમાસિક ડેટ બુલેટિન અનુસાર, ૨૦૨૪ ના પ્રથમ ત્રિમાસિક ગાળા માટે જાહેર અને જાહેર ખાતરી દેવું વધીને ૮.૨ બિલિયન થયું છે, જે માલદીવના જીડીપીના ૧૧૦ ટકા છે. નાણા મંત્રાલયના અહેવાલ મુજબ, વર્ષના પ્રથમ ત્રણ મહિનામાં રાજ્યનું દેવું ૯૮ મિલિયન વધ્યું છે. તે જ સમયે, હદ્દાદે તાત્કાલિક નાણાકીય સુધારાઓનું સૂચન કર્યું હતું, જેમાં જણાવ્યું હતું કે મોટા પાયે સબસિડી દૂર કરવી, જાહેર ક્ષેત્રની નબળાઈઓને દૂર કરવી, આરોગ્યસંભાળ ખર્ચની કાર્યક્ષમતામાં સુધારો કરવો અને જાહેર રોકાણ કાર્યક્રમને સુવ્યવસ્થિત કરવું એ કેટલાક પગલાં હોઈ શકે છે જેના કારણે માલદીવ ઊંડાણમાં ફસવાનું ટાળી શકે છે દેવું કટોકટી.

નિષ્ણાતોનું કહેવું છે કે વર્તમાન પરિસ્થિતિમાં માલદીવ માટે આ રકમ ચૂકવવી સરળ નથી, કારણ કે કોવિડના કારણે પ્રવાસન આધારિત અર્થવ્યવસ્થા હજુ સુધી બહાર આવી નથી. આ સિવાય ભારત સાથેના સંબંધોમાં તણાવ ઊભો કરીને તેણે પર્યટન ઉદ્યોગના મામલામાં પોતાને પગે માર્યો છે. કારણ કે, માલદીવની મુલાકાતે આવતા લોકોમાં ભારતીય પ્રવાસીઓ ટોચ પર હતા, પરંતુ આ વર્ષે ફેબ્રુઆરીમાં ભારતીય પીએમ નરેન્દ્ર મોદીની લક્ષદ્વીપ મુલાકાતને લઈને મુઈઝુના ત્રણ મંત્રીઓએ અભદ્ર ટિપ્પણી કરી હતી, જેના પછી ભારતીયોએ વિરોધ કર્યો હતો અને માલદીવનો બહિષ્કાર કરવાનું શરૂ કર્યું હતું. પરિણામે માલદીવમાં ભારતીય પ્રવાસીઓનો હિસ્સો પ્રથમથી પાંચમા સ્થાને આવી ગયો છે. અગાઉ, ૧ જૂનના રોજ પ્રકાશિત માલદીવના નાણા મંત્રાલયના ત્રિમાસિક ડેટ બુલેટિન અનુસાર, ૨૦૨૪ ના પ્રથમ ત્રિમાસિક ગાળા માટે જાહેર અને જાહેર ખાતરી દેવું વધીને ૮.૨ બિલિયન થયું છે, જે માલદીવના જીડીપીના ૧૧૦ ટકા છે. નાણા મંત્રાલયના અહેવાલ મુજબ, વર્ષના પ્રથમ ત્રણ મહિનામાં રાજ્યનું દેવું ૯૮ મિલિયન વધ્યું છે.