તંત્રીલેખ | 

નિઃતાન યુગલોને બાળક દત્તક લેવા માટેની પ્રક્રિયા એટલી જટીલ છે કે ઘણી વખત તે ગેરકાયદે કૃત્ય કરવા પ્રેરાય છે.ગુનાહિત પ્રવૃત્તિ પાછળ એક તરફ ગરીબી, પૈસાની લાલસા જવાબદાર છે તો બીજી તરફ અપૂર્ણ જરૂરિયાતો ભાગ ભજવે છે. તાજેતરમાં તેલંગાણા પોલીસ દ્વારા આંતરરાજ્ય બાળ તસ્કરી કૌભાંડનો પર્દાફાશ થયો ત્યારે ફરી એક વખત આ નેટવર્કની અનેક રાજ્યોમાં ફેલાયેલી ભૂગર્ભ ગતિવિધિઓનું ઉંચુ પ્રમાણ બહાર આવ્યું છે. આંતર-રાજ્ય ગેંગ દિલ્હી અને પૂણેથી બાળકોની હેરફેર કરતી હતી અને તેમને તેલંગાણા અને આંધ્ર પ્રદેશમાં ભાવિ માતાપિતાને વંેચતી હતી. ૫૦થી વધુ શિશુઓની હેરફેર માટે ઓછામાં ઓછા ૧૧ લોકોની ધરપકડ કરવામાં આવી હતી. પ્રારંભિક અહેવાલો અનુસાર, આ ટોળકીએ દિલ્હીમાં બે વ્યક્તિઓ અને પુણેમાં એક વ્યક્તિ પાસેથી બાળકો 'ખરીદ્યા’, અને તેમને આંધ્રપ્રદેશ અને તેલંગાણામાં સૌથી વધુ બોલી લગાવનારા નિઃસંતાન યુગલોને વેચી દીધાં. જાણવા મળ્યું છે કે બાળકની કિંમત રૂ. ૧.૮૦ લાખથી રૂ. ૫.૫૦ લાખની વચ્ચે હોઇ શકે છે અને દલાલોને રૂ. ૫૦,૦૦૦થી રૂ. ૧ લાખની વચ્ચે કમિશન મળે છે. આ ગેંગની ત્રણ મહિલાઓ સામે અગાઉ પણ આ જ ગુનામાં કેસ નોંધવામાં આવ્યો હતો.

વધુ તપાસમાં ખબર પડશે કે બાળકો કેવી રીતે ખરીદવામાં આવ્યા હતા, પરંતુ આ પ્રકારની ગુનાહિત પ્રવૃત્તિનો પર્દાફાશ પહેલીવાર નથી થયો. આની પાછળના કારણોમાં ગરીબી મુખ્ય છે. ઘણા કિસ્સાઓમાં, જૈવિક માતા-પિતાની ગરીબીને લીધે તેમના નવજાત શિશુને વેંચવાની ફરજ પડે છે. બીજા છેડે એવા યુગલો છે જેઓ બાળકોની ઇચ્છા રાખે છે જેઓ કાયદેસર રીતે બાળકને દત્તક લેવાની પ્રક્રિયામાં લાંબા સમય સુધી રાહ જાેતા હોય છે. બે વર્ષથી ઓછી ઉંમરના બાળકને દત્તક લેવા માટેનો વર્તમાન રાહ જાેવાનો સમય બેથી ચાર વર્ષની વચ્ચેનો છે. બાળકના શ્રેષ્ઠ હિતોની પૂર્તિ થાય તે સુનિશ્ચિત કરવા માટે લાંબી પ્રક્રિયાઓ અનુસરવામાં આવે છે, તેમ છતાં, દત્તક લેવા માટે શિશુઓની અનુપલબ્ધતાએ પરિસ્થિતિને વધુ ખરાબ કરી છે, જેના કારણે કોઈક રીતે પુરવઠાના માર્ગો શોધવાની માંગ વધી છે. આ ચોક્કસ પરિસ્થિતિમાં, ગેંગની ધરપકડ કરવી એ માત્ર ટૂંકા ગાળાનો ઉકેલ જ સાબિત થઈ શકે છે. બાળકો એ ઓછી સપ્લાયમાં મુક્ત બજારમાં નફાકારક રીતે ખરીદવાની વસ્તુ નથી. આવી ઘટનાઓ ફરી ન બને તે સુનિશ્ચિત કરવા માટે, સરકારે એકસાથે અનેક બાબતો કરવાની જરૂર છેઃ અસરકારક ગરીબી નાબૂદી યોજનાઓ પ્રદાન કરવી; યુવાનો માટે રોજગારીની તકો; જૈવિક અને દત્તક માતાપિતા બંને માટે દત્તક લેવાની યોજનાઓ વિશે જાગૃતિ ઊભી કરવી; દત્તક લેવામાં બિનજરૂરી અમલદારશાહી પ્રક્રિયાઓ દૂર કરવી અને આવા કાવતરાઓને અંકુશમાં લેવા માટે અસરકારક પોલીસ દેખરેખ સુનિશ્ચિત કરવી.

આ સમસ્યા નાબુદ કરવા માટે સરકાર દ્વારા પગલાઓ લેવાય તે જેટલું જરૂરી છે તેટલું જરૂરી એ છે કે સમાજમાં આ માટે જાગૃતિ આવે. એક તરફ નિઃસંતાન યુગલોની બાળક માટેની ઈચ્છા છે તો બીજી તરફ ગરીબીના કારણે બાળકનો ઉછેર કરવામાં માતાપિતાની લાચારી છે. આ ગેપ ખરેખર તો સરકાર અને સમાજે દુર કરવી જાેઈએ. પરંતુ તે તેમ કરી શકતા નથી તેનો લાભ અપરાધી આલમ ઉઠાવે છે. ગરીબ માતાપિતા જે સંતાનોનો ઉછેર કરવા માટે સક્ષમ નથી અને તે રૂપિયા માટે સંતાનોને વેંચી દે છે તેમની મજબુરી કેટલી ભયાનક હશે તેની કલ્પના કરવી મુશ્કેલ છે. તો બીજી તરફ બાળક માટે તરસતા યુગલોની વ્યથા પણ એટલી જ કરૂણ છે. આ બંને વચ્ચે સેતુ બનવાનું કામ સરકાર અને સમાજનું છે, અપરાધી આલમનું નહીં.