તંત્રીલેખ | 

રશિયાના રાષ્ટ્રપતિ વ્લાદિમીર પુતિન અને ઉત્તર કોરિયાના નેતા કિમ જાેંગ-ઉન વચ્ચે પ્યોંગયાંગમાં થયેલા સુરક્ષા કરારમાં શીત યુદ્ધના યુગનો પડઘો છે. આ કરારમાં, બંને દેશોએ “હુમલાનાં કિસ્સામાં” એકબીજાને મદદ કરવાનું વચન આપ્યું છે. ભૂતપૂર્વ સહયોગી રશિયા અને ઉત્તર કોરિયા જુદા જુદા કારણોસર કડક પ્રતિબંધોનો સામનો કરી રહ્યા છે. અને, બંને દેશોના પશ્ચિમી દેશો સાથે મતભેદો છે. હવે, આ બંને દેશો તેમના જાેડાણને પુનર્જીવિત કરવા માટે પ્રતિબદ્ધ લાગે છે જેથી કરીને તેઓ પશ્ચિમી આગેવાની હેઠળની વૈશ્વિક વ્યવસ્થાનો સામનો કરી શકે.

પુતિનની પ્યોંગયાંગની મુલાકાત, ૨૪ વર્ષમાં તેમની પ્રથમ મુલાકાત, પોતાનામાં એક નવી શરૂઆત હતી. રશિયન નેતાએ ભૂતકાળમાં ઉત્તર કોરિયાના પરમાણુ કાર્યક્રમને રોકવા માટેના બહુપક્ષીય પ્રયાસોને સમર્થન આપ્યું છે. મોસ્કોએ તેના પરમાણુ શસ્ત્રોને લઈને પ્યોંગયાંગ સામે યુએન સુરક્ષા પરિષદના પ્રતિબંધોને પણ મત આપ્યો છે. પરંતુ યુક્રેન યુદ્ધે ક્રેમલિનના ભૌગોલિક રાજકીય ગણિતને બદલી નાખ્યું હોવાનું જણાય છે અને પ્યોંગયાંગને સાથી તરીકે પોતાને ઉપયોગી બનાવવાની તક પૂરી પાડી છે.

યુક્રેન યુદ્ધ આગળ વધ્યું અને રશિયા પશ્ચિમી પ્રતિબંધો હેઠળ આવ્યું, પુતિન દારૂગોળો અને બેલિસ્ટિક મિસાઇલો માટે કિમ તરફ વળ્યાં. સપ્ટેમ્બર ૨૦૨૩માં કિમની રશિયાની મુલાકાત પછી, ઉત્તર કોરિયાએ રશિયાને દારૂગોળો પૂરો પાડ્યો હતો. મોસ્કોએ ખોરાક અને બળતણનો પુરવઠો વધાર્યો અને એવી અટકળો હતી કે તે ઉત્તર કોરિયાના સંરક્ષણ ક્ષેત્રને નિર્ણાયક તકનીકો સાથે મદદ કરી શકે છે. બંને દેશોએ શસ્ત્રોના વેપારના અહેવાલોને ફગાવી દીધા હોવા છતાં, આ સુરક્ષા કરાર સ્પષ્ટપણે દ્વિપક્ષીય સંબંધોને વાસ્તવિક જાેડાણના સ્તરે ઉન્નત કરે છે.

યુક્રેન યુદ્ધથી, પુતિને યુનાઇટેડ સ્ટેટ્‌સ સાથે મતભેદ ધરાવતા દેશો સાથે રશિયાના સહકારને સતત વિસ્તાર્યો છે. કથિત રીતે તેઓએ ઈરાન પાસેથી કેમિકેઝ ડ્રોન ખરીદ્યા હતાં. ચીન મુખ્ય આર્થિક, તકનીકી અને ઊર્જા ભાગીદાર તરીકે પણ ઉભરી આવ્યું છે. અને ઉત્તર કોરિયા, એક અલગ, કુટુંબ-શાસિત સરમુખત્યારશાહી રાજ્ય કે જે હજી પણ તકનીકી રીતે દક્ષિણ કોરિયા સાથે યુદ્ધમાં છે, મદદ કરવાનું વચન અપીને, રશિયાએ ઉત્તરપૂર્વ એશિયામાં મોટી ભૂમિકા ભજવવાની તૈયારી દર્શાવી છે આમ કરીને પુતિન વૈશ્વિક વ્યવસ્થાના મંથનને વેગ આપવા માટે પશ્ચિમ સામે અન્ય દેશોનું જુથ બનાવવા માંગે છે. ચીન સાવધ રહે છે પરંતુ પશ્ચિમી વ્યવસ્થાને પડકારતા તેના નજીકના ભાગીદારોથી તેને કોઈ સમસ્યા નથી. આના દૂરગામી ભૌગોલિક રાજકીય પરિણામો આવશે.

ઉત્તર કોરિયાને હવે પરમાણુ નિઃશસ્ત્રીકરણની ચર્ચા કરવા માટે થોડું પ્રોત્સાહન મળશે. રશિયા, જે જાપાન સાથે પહેલાથી જ ખરાબ સંબંધો ધરાવે છે, તે દક્ષિણ કોરિયા સાથે તેના સંબંધો વણસાવી શકે છે. સુરક્ષા કરાર જાપાન, દક્ષિણ કોરિયા અને યુનાઇટેડ સ્ટેટ્‌સ વચ્ચે પૂર્વ એશિયામાં ઉભરતી ત્રિપક્ષીય ભાગીદારીને મજબૂત બનાવવાની પણ શક્યતા છે, જેનાથી મહાસત્તાઓ વચ્ચેના નવા શીત યુદ્ધને વધુ મજબૂત બનાવશે, જે હજુ તેના પ્રારંભિક તબક્કામાં છે.

સોવિયેત સંઘનું પતન થયું તે પહેલાં અમેરિકા અને રશિયા અથવા તો બીજા શબ્દોમાં સામ્યવાદ અને મુડીવાદ વચ્ચેનું શીત યુધ્ધ ચરમસીમા પર હતું. પરંતુ સોવિયેત સંઘના પતન પછી સમગ્ર વિશ્વ પર મુડીવાદનં ુપ્રભુત્વ વધી ગયું. તે સમયે અમેરિકા મજબુત હતું. પરંતુ હવે અમેરિકાનું વર્લ્ડ લીડર તરીકેનું સ્થાન નબળું પડી ચુક્યુ છે ત્યારે રશિયા આ પરિસ્થિતિને પોતાની તરફેણમાં કરવા માટે અમેરિકા વિરોધી દેશોને એક કરવામાં મુખ્ય ભુમિકા ભજવી રહ્યું હોય તેમ જણાય છે.

અમેરિકાએ વિશ્વમાં જગત જમાદારની ભુમિકા ભજવવાની આકાંક્ષામાં અનેક દેશોને શત્રુ બનાવ્યા છે. અને આ દેશો હવે રશિયા તરફ નજર કરી રહ્યાં છે.