દિલ્હી-

ભારત માટે, બે પડોશી ચીન અને પાકિસ્તાન હંમેશાં એક મોટો પડકાર બનીને આવે છે. જો પાકિસ્તાન ભારતને આતંકવાદથી પરેશાન કરે છે, તો ચીનની વિસ્તૃત નીતિ સરહદ પર તણાવ વધારવાનું કામ કરે છે. આ બે તાત્કાલિક બેવડા પડકારો વચ્ચે ભારત સતત તેની સૈન્ય ક્ષમતામાં વધારો કરી રહ્યું છે. લશ્કરી સાધનો માટે ભારતની સર્વોચ્ચ પરાધીનતા રશિયા પર છે.

અમેરિકન થિંક ટેન્ક સિમ્સન સેન્ટરના અધ્યયનમાં આ દાવો કરવામાં આવ્યો છે. આ અધ્યયમાં દાવો કરવામાં આવ્યો છે કે ભારતીય સેનામાં હાલમાં ઉપયોગમાં લેવામાં આવતા, 86 ટકા સાધનો, શસ્ત્રો અને પ્લેટફોર્મ રશિયાથી લેવામાં આવ્યા છે. થિંક ટેન્કના સમીર લાલવાણીએ કરેલા આ અધ્યયનમાં, નૌકાદળમાં 41 ટકા વસ્તુઓ રશિયાથી લેવામાં આવી છે, જ્યારે વાયુસેના પાસે રશિયાથી લાવેલા સાધનો, શસ્ત્રો અને અન્ય વસ્તુઓનો બે તૃતીયાંશ હિસ્સો છે. અધ્યયન મુજબ રશિયાની 90 ટકા વસ્તુઓ સેનામાં છે.

આ અધ્યયનને ધ્યાનમાં રાખીને એક અંગ્રેજી અખબાર લખ્યું છે કે વર્ષ 2014 થી 55 ટકા ભારતીય લશ્કરી ચીજો રશિયાથી આયાત કરવામાં આવી છે. સમીર લાલવાણીએ આ મુદ્દા પર કહ્યું હતું કે, “રશિયાની સૈન્ય ચીજો પર ભારતની નિર્ભરતા સેનામાં સૌથી વધુ છે. જ્યાં ઉચ્ચ ફાયરપાવર પ્લેટફોર્મની વાત છે, તો વાયુ સેના અને નૌકાદળ પણ રશિયા પર નિર્ભર છે.

આ અભ્યાસ એવા સમયે કરવામાં આવ્યો છે જ્યારે ભારત પાકિસ્તાન તેમજ ચીનની સાથે સરહદ પર લડી રહ્યું છે. ચીન લદ્દાખમાં આંખ આડા કાન કરી રહ્યું છે અને તેની ખોટી નીતિઓને કારણે ભારતે તેના 20 સૈનિકોની શહાદત જોવી પડશે. ચીન વચ્ચેના તણાવ વચ્ચે સંરક્ષણ પ્રધાન રાજનાથસિંહે રશિયાની મુલાકાત લીધી છે. રાજનાથસિંહે આ દરમિયાન જણાવ્યું હતું કે ભારતને રશિયા પાસેથી ટૂંક સમયમાં શસ્ત્રો મળે તેવી અપેક્ષા છે. ભારતને રશિયા પાસેથી એસ -400 એન્ટી મિસાઇલ સિસ્ટમ પણ મળવાની છે. આ સિવાય ભારતે રશિયા પાસેથી ઘણા શસ્ત્રો લેવાનું રહેશે, જેના પર સહમતી થઈ છે.

સમીર લાલવાણીએ કહ્યું છે કે રશિયા પર ભારતની અવલંબન રહેશે, કારણ કે આ ઉપકરણોનું જીવન વધુ લાંબું છે. તે જ સમયે, લાલવાણી માને છે કે ભારત-યુએસ ભાગીદારીમાં આનું ધ્યાન રાખવું પડશે.

એવું કહેવામાં આવે છે કે અમેરિકન સાધનો પણ ભારતીય સૈન્યમાં પૂરતા પ્રમાણમાં હોય છે, પરંતુ તે રશિયાની તુલનામાં ઓછા છે. અમેરિકાથી અપાચે અને ચિનૂક જેવા ચોપર્સ લેવામાં આવ્યા છે. અખબારે એક વરિષ્ઠ સૈન્ય અધિકારીને ટાંકીને જણાવ્યું છે કે, "દરેક સિસ્ટમના તેના ફાયદા છે, પરંતુ પ્રશ્ન અમેરિકા અને રશિયાના શસ્ત્રોનો નથી, પરંતુ તેનો વધુ સારો ઉપયોગ છે."

તે જ સમયે, રશિયા પર ભારતના અતિ નિર્ભરતાના મુદ્દે, અખબારે સંરક્ષણ મંત્રાલયના એક અધિકારીને ટાંકીને કહ્યું છે કે, "આના ઘણા કારણો છે." એક કારણ વારસો છે. ભારત અને રશિયા વચ્ચે લાંબા સમયથી સંરક્ષણ સંબંધ છે અને બંને એકબીજાથી સિસ્ટમ સમજે છે. બીજું કારણ પરાધીનતા છે. આનું કારણ રશિયાનો ટ્રેક રેકોર્ડ છે. ત્રીજું કારણ એ છે કે રશિયા ભારતને જે રીતે વિશેષ સાધન આપે છે, તે કોઈ આપી શકતું નથી. એસ -400 એ તેનું તાજેતરનું ઉદાહરણ છે.

અખબાર એસપીઆરીયે ટાંકે લખ્યું છે, 2014 સત્તા માં વિશ્વ પરિવર્તન પછી રશિયા ભારતનો સૌથી મોટો સંરક્ષણ ભાગીદાર રશિયા આ સમયગાળા દરમિયાન ભારત 9.3 અબજ ડોલરની નિકાસ કરે છે. જ્યારે અમેરિકા બીજા નંબર પર છે.