મુંબઈ,તા.૪

એપ્રિલ મહિનામાં સિંગાપોર અને હોંગકોંગે ભારતના લોકપ્રિય મસાલા બ્રાન્ડ સ્ડ્ઢૐ પ્રાઇવેટ લિમિટેડ અને એવરેસ્ટ ફૂડ પ્રોડક્ટ્‌સ પ્રાઇવેટ લિમિટેડના ઉત્પાદનોના વેચાણ પર પ્રતિબંધ મૂક્યો હતો, કારણ કે તેમાં કેન્સર પેદા કરનાર કીટનાશક એથિલીન ઓક્સાઇડની હાજરીનો આરોપ લગાવવામાં આવ્યો હતો. ત્યારબાદ ભારતીય ખાદ્ય સુરક્ષા અને માનક પ્રાધિકરણ (હ્લજીજીછૈં) એ દેશભરના વિવિધ શહેરોમાંથી મસાલાના નમૂનાઓ એકત્રિત કરવાનું શરૂ કર્યું જેથી તેમની સુરક્ષાની તપાસ કરી શકાય. તાજેતરમાં આવેલા એક અહેવાલ અનુસાર, છેલ્લા એક મહિનામાં હ્લજીજીછૈં એ ૧૧૧ મસાલા ઉત્પાદકોના ઉત્પાદન લાયસન્સ રદ કર્યા છે અને તેમને તાત્કાલિક ઉત્પાદન બંધ કરવાનો આદેશ આપ્યો છે. મીડિયા અહેવાલો અનુસાર, આ પ્રક્રિયા હજુ પણ ચાલુ છે અને હ્લજીજીછૈં દ્વારા દેશભરમાં ૪,૦૦૦ નમૂનાઓનું પરીક્ષણ કરવામાં આવી રહ્યું છે, જેનાથી વધુ લાયસન્સ રદ થવાની શક્યતા છે. આ નમૂનાઓમાં એવરેસ્ટ, સ્ડ્ઢૐ, કેચ, બાદશાહ જેવી જાણીતી બ્રાન્ડ્‌સના ઉત્પાદનો સામેલ છે. મિન્ટના એક અહેવાલ અનુસાર, હ્લજીજીછૈં એ ૨,૨૦૦ નમૂનાઓનું પરીક્ષણ કર્યું છે. તેમાંથી ૧૧૧ મસાલા ઉત્પાદકોના ઉત્પાદનો મૂળભૂત ગુણવત્તા માનકોને પૂરા કરી શક્યા નથી. આવા મસાલા ઉત્પાદકોના લાયસન્સ તાત્કાલિક અસરથી રદ કરવામાં આવ્યા છે અને ઉત્પાદન બંધ કરી દેવામાં આવ્યું છે. અહેવાલમાં એ પણ કહેવામાં આવ્યું છે કે હ્લજીજીછૈં હેઠળ પરીક્ષણ કેન્દ્રોની સંખ્યા ઓછી છે, તેથી જે કંપનીઓના લાયસન્સ રદ કરવાના છે તેમની યાદી તૈયાર કરવામાં સમય લાગી રહ્યો છે. અધિકારીઓ અનુસાર, રદ કરવામાં આવેલા લાયસન્સમાંથી મોટાભાગના કેરળ અને તમિલનાડુના નાના મસાલા ઉત્પાદકોના છે, જ્યારે ગુજરાત, મહારાષ્ટ્ર અને મધ્યપ્રદેશની કંપનીઓ પર પણ તપાસ ચાલી રહી છે. આ ૧૧૧ કંપનીઓમાંથી મોટાભાગની નાના પાયે કામ કરતી છે અને તેમનો સંપર્ક નથી થઈ શક્યો કારણ કે તેમની પાસે કોઈ અધિકૃત વેબસાઇટ, સંપર્ક નંબર કે ઈમેઇલ આઈડી નથી. આ જ પ્રક્રિયામાં, મે મહિનામાં, હ્લજીજીછૈં એ સ્ડ્ઢૐ અને એવરેસ્ટના નમૂનાઓનું પરીક્ષણ કર્યું અને તેમાં એથિલીન ઓક્સાઇડ (ઈ્‌ર્ં) મળ્યું નથી. પરીક્ષણમાં મહારાષ્ટ્ર અને ગુજરાતમાં એવરેસ્ટની સુવિધાઓમાંથી ૯ અને દિલ્હી, હરિયાણા અને રાજસ્થાનમાં સ્ડ્ઢૐની સુવિધાઓમાંથી ૨૫ સહિત, એવરેસ્ટ અને સ્ડ્ઢૐ મસાલાઓના ૩૪ નમૂનાઓનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો હતો. છદ્ગૈંના અહેવાલ અનુસાર, પરીક્ષણમાં ભેજનું પ્રમાણ, કીટક અને ઉંદર પ્રદૂષણ, ભારે ધાતુઓ, એફ્લાટોક્સિન અને કીટનાશક અવશેષો જેવા અનેક પરિમાણોનો સમાવેશ થતો હતો. નમૂનાઓનું પરીક્ષણ દ્ગછમ્ન્ પ્રમાણિત પ્રયોગશાળાઓમાં એથિલીન ઓક્સાઇડ માટે કરવામાં આવ્યું હતું. હ્લજીજીછૈં ને અત્યાર સુધીમાં લગભગ ૨૮ પ્રયોગશાળા અહેવાલો મળ્યા છે અને તેમાં આ રસાયણ મળ્યું નથી. મીડિયા અહેવાલો અનુસાર, ખાદ્ય માનક એજન્સી (હ્લજીછ)એ કહ્યું હતું કે તે જાન્યુઆરી ૨૦૨૩થી જ ભારતમાંથી આવતા વિવિધ મસાલાઓમાં ઈ્‌ર્ં માટે પ્રારંભિક ચેતવણી એલર્ટ જારી કરી રહી હતી. તમને જણાવી દઈએ કે એથિલીન ઓક્સાઇડને આંતરરાષ્ટ્રીય કેન્સર સંશોધન એજન્સી દ્વારા ગ્રુપ ૧ કાર્સિનોજેન તરીકે વર્ગીકૃત કરવામાં આવ્યું છે, જે ગંભીર આરોગ્ય જાેખમો પેદા કરે છે, જેમાં સ્તન કેન્સરનું વધેલું જાેખમ પણ સામેલ છે. ઓનલાઇન અહેવાલો અનુસાર, આ પહેલી વખત નથી કે કોઈ ભારતીય મસાલા બ્રાન્ડને વિદેશોમાં કાર્યવાહીનો સામનો કરવો પડ્યો હોય. ૨૦૨૩માં, અમેરિકન ફૂડ એન્ડ ડ્રગ એડમિનિસ્ટ્રેશન (હ્લડ્ઢછ)એ સાલ્મોનેલા માટે પોઝિટિવ પરીક્ષણ બાદ એવરેસ્ટ ફૂડ પ્રોડક્ટ્‌સને પાછા બોલાવવાનો આદેશ આપ્યો હતો. તમને જણાવી દઈએ કે મસાલા પોષણથી ભરપૂર હોય છે અને ઘણી આરોગ્ય સમસ્યાઓ સામે લડવામાં મદદ કરે છે. કેયેન મરચું અને કાળા મરી જેવા કેટલાક મસાલાઓમાં એવા સંયોજનો હોય છે જે ચયાપચયને પ્રોત્સાહન આપી શકે છે અને કેલરી બર્નને વધારી શકે છે, જે વજન વ્યવસ્થાપન અને ચરબી ઘટાડવામાં મદદ કરી શકે છે. હળદરમાં જાેવા મળતું સક્રિય સંયોજન કરક્યુમિન, તેની સંભવિત ન્યુરોપ્રોટેક્ટિવ અસરો માટે અભ્યાસ કરવામાં આવ્યો છે. તે જ્ઞાનાત્મક કાર્યને સુધારવામાં, સ્મૃતિને વધારવામાં અને અલ્ઝાઇમર રોગ અને પાર્કિન્સન રોગ જેવા ન્યુરોડીજેનરેટિવ રોગોના જાેખમને ઘટાડવામાં મદદ કરી શકે છે.

આ ઉપરાંત, લસણ, હળદર અને કેયેન મરચાં જેવા મસાલાઓને હૃદય સ્વાસ્થ્ય સાથે જાેડવામાં આવ્યા છે. કેસર જેવા કેટલાક મસાલાઓનો અભ્યાસ તેમની સંભવિત મૂડ વધારવાની અસરો માટે કરવામાં આવ્યો છે.

એન્ટિઓક્સિડન્ટ અને સોજા વિરોધી સંયોજનોથી ભરપૂર મસાલાઓનું સેવન, સોજાે અને મગજમાં ઓક્સિડેટિવ તણાવને ઘટાડીને, અપ્રત્યક્ષ રીતે માનસિક સ્વાસ્થ્યને ટેકો આપી શકે છે.

ઘણા મસાલાઓમાં એન્ટિમાઇક્રોબિયલ, એન્ટિવાયરલ અને રોગપ્રતિકારક શક્તિને નિયંત્રિત કરવાના ગુણો હોય છે જે રોગપ્રતિકારક શક્તિને મજબૂત કરવામાં અને ચેપથી બચાવવામાં મદદ કરી શકે છે. જાે કે, કેટલાક મસાલાઓમાં ભેળસેળની સમસ્યા ગંભીર ચિંતાનો વિષય છે. હળદર, મરચું પાવડર, કાળા મરી, તજ અને ધાણા પાવડર જેવા કેટલાક મસાલાઓ ભેળસેળનો શિકાર બને છે.

સ્ટાર્ચ, ભૂકો, કૃત્રિમ રંગો અને રાસાયણિક રંગો જેવા ભેળસેળનો ઉપયોગ ઘણીવાર જથ્થો વધારવા અને ઉત્પાદન ખર્ચ ઘટાડવા માટે કરવામાં આવે છે, જે આ મસાલાઓની ગુણવત્તા અને સુરક્ષાને જાેખમમાં મૂકે છે. જીરા જેવા મસાલાઓમાં ફ્લેવોનોઇડ્‌સ અને ફેનોલિક સંયોજનો જેવા એન્ટિઓક્સિડન્ટ્‌સ હોય છે, જે શરીરમાં હાનિકારક મુક્ત કણોને નિષ્ક્રિય કરવામાં મદદ કરે છે, જેનાથી જૂની બીમારીઓ અને સોજાનું જાેખમ ઘટે છે.

કરક્યુમિનમાં ન્યુરોપ્રોટેક્ટિવ ગુણો હોય છે જે ઉંમર સંબંધિત જ્ઞાનાત્મક ક્ષતિ, અલ્ઝાઇમર રોગ અને અન્ય ન્યુરોલોજિકલ વિકારોથી બચાવવામાં મદદ કરી શકે છે. ભેળસેળના વધતા કિસ્સાઓને કારણે, હ્લજીજીછૈં એ એ પણ કહ્યું છે કે માન્ય કીટનાશક સ્તરોમાં ૧૦ ગણો વધારો થશે. આનાથી અમુક હદ સુધી ભેળસેળને રોકી શકાશે.

આ મુદ્દો ખાદ્ય સુરક્ષા અંગે ગંભીર ચિંતા ઊભી કરે છે અને ગ્રાહકોએ સાવધ રહેવાની જરૂર છે. તેમણે માત્ર પ્રતિષ્ઠિત બ્રાન્ડ્‌સમાંથી જ મસાલા ખરીદવા જાેઈએ અને મસાલાઓના લેબલ અને પેકેજિંગ પર કાળજીપૂર્વક માહિતી વાંચવી જાેઈએ. સાથે જ, સરકારે ખાદ્ય સુરક્ષા સુનિશ્ચિત કરવા માટે ભેળસેળને રોકવા કડક પગલાં લેવાની જરૂર છે.