આ દિવસોમાં, પશ્ચિમ બંગાળ પ્રતિકારના ઘણા વહેણો સાથે સંઘર્ષ કરી રહ્યું છે. કોલકાતાની આર.જી. કાર હોસ્પિટલમાં ૯ ઓગસ્ટના રોજ એક ડૉક્ટર યુવતી પર બળાત્કાર અને હત્યાના સમાચારે સમગ્ર રાજ્યમાં હોબાળો મચાવ્યો છે. લોકો સતત રસ્તાઓ પર આંદોલન કરી રહ્યા છે. વિરોધ નોંધાવી રહ્યા છીએ. આ વિરોધમાં યુવાનો અગ્રેસર છે. આ યુવાનોમાં મોટાભાગના વિદ્યાર્થીઓ છે અને પોલીસ સાથે છૂટાછવાયા ઘર્ષણના અહેવાલો સતત મળી રહ્યા છે. આ ઘટનાઓ જાેતી વખતે વર્ષ ૨૦૦૭નું નંદીગ્રામ યાદ આવે છે. આ સમય દરમિયાન, રાજ્યમાં લગભગ ત્રણ દાયકા જૂની સામ્યવાદી સરકાર હતી અને મમતા રસ્તા પર હતી.

નંદીગ્રામમાં ઉગ્ર જનઆંદોલન ચાલી રહ્યું હતું ત્યારે તેને દબાવવા માટે પોલીસની ટીમે નાગરિકો પર ગોળીબાર કર્યો હતો. ઓછામાં ઓછા ૧૪ નાગરિકો માર્યા ગયા અને સિત્તેરથી વધુ ઘાયલ થયા. જાે રાજકીય દિગ્ગજાેનો અભિપ્રાય લેવામાં આવે તો એવું માનવામાં આવે છે કે પશ્ચિમ બંગાળનું રાજકીય ભવિષ્ય નંદીગ્રામમાં જ નક્કી થયું હતું. પશ્ચિમ બંગાળમાં ૨૦૧૧માં ચૂંટણી યોજાઈ અને ૩૪ વર્ષથી સત્તામાં રહેલી કમ્યુનિસ્ટ પાર્ટીની હાર થઈ. હવે નવા મુખ્યમંત્રી મમતા બેનર્જી હતા. મમતા બેનર્જી છેલ્લા તેર વર્ષથી પશ્ચિમ બંગાળના મુખ્યમંત્રી છે. કદાચ આ પહેલીવાર છે જ્યારે તેમની સામે આટલો મોટો જનવિરોધ જાેવા મળી રહ્યો છે. નવાઈની વાત તો એ છે કે આ જનવિરોધ એક એવા મુખ્યમંત્રી સામે છે જેમણે સત્તા પર પહોંચીને આંદોલન ઊભું કર્યું હતું. જાે કે મામલો સાવ અલગ છે, જાે ધ્યાનથી જાેવામાં આવે તો તત્કાલીન બુદ્ધદેવ ભટ્ટાચાર્ય સરકાર અને હાલની મમતા બેનર્જી સરકાર વચ્ચે સમાનતા છે. બુદ્ધદેવ ભટ્ટાચાર્ય જનહિતની તરફેણમાં ર્નિણય લેવામાં નિષ્ફળ રહ્યા હતા અને સામ્યવાદી પક્ષને ચૂંટણી હારીને પરિણામ ભોગવવા પડ્યા હતા.

જનહિતની અવગણના કરવાની આ જ વૃત્તિ વર્તમાન મમતા બેનર્જી સરકારમાં પણ દેખાઈ રહી છે. આર.જી. કાર હોસ્પિટલમાં ડોક્ટરની હત્યા અને બળાત્કાર બાદ પ્રશાસન અને સરકારે જે રીતે આ મામલાને ઢાંકવાનો પ્રયાસ કર્યો છે તે શંકાસ્પદ છે. આ સમગ્ર મામલે વહીવટીતંત્ર એક પછી એક ભૂલો કરતું રહ્યું. પહેલા હત્યા કેસને આત્મહત્યા ગણાવીને મામલો થાળે પાડવાનો પ્રયાસ કરવામાં આવ્યો હતો. પછી ઉતાવળમાં અંતિમ સંસ્કાર અને તપાસમાં વિલંબ દરમિયાન પુરાવા સાથે છેડછાડના આક્ષેપોએ લોકો ગુસ્સે થયા.

પશ્ચિમ બંગ છાત્ર સમાજ નામના નવા રચાયેલા સંગઠને કોલકાતાના વિદ્યાર્થીઓને ૨૭ ઓગસ્ટના રોજ નવા રાજ્ય સચિવાલય નવન ભવન સુધી શાંતિપૂર્ણ કૂચ માટે અપીલ કરી હતી. કોલકાતા પોલીસે વિદ્યાર્થીઓ સામે હિંસક કાર્યવાહી શરૂ કરી. વહીવટીતંત્રે એવો પણ આક્ષેપ કર્યો હતો કે વિપક્ષ જનતાને ભડકાવી રહ્યો છે. પોલીસે વોટર કેનન અને લાઠીચાર્જ કર્યા બાદ સમગ્ર રેલી હિંસક બની હતી. ઇતિહાસ વારંવાર પુનરાવર્તિત થાય છે, ફક્ત ચહેરા બદલાય છે. આજે ભાજપના ધારાસભ્ય સુવેન્દુ અધિકારી એ સ્થાન પર દેખાય છે જ્યાં ૨૦૦૬માં મમતા બેનર્જી ઊભા હતા. સુવેન્દુ એક સમયે મમતાના સાથી હતા અને પછી એ જ નંદીગ્રામમાં મમતાને હરાવીને વિધાનસભાના સભ્ય બન્યા હતા જ્યાં મમતાની જીતનું મેદાન તૈયાર થયું હતું. મમતા આજે એ જ જગ્યાએ છે જ્યાં એક સમયે બુદ્ધદેવ ભટ્ટાચાર્ય હતા.

ભૂતકાળની ઝાંખીઓ અને વર્તમાનની તસવીરો જાેઈને અચાનક એક પ્રશ્ન મનમાં આવે છે કે શું પશ્ચિમ બંગાળ કોઈ નવા રાજકીય માહોલ માટે પોતાને તૈયાર કરી રહ્યું છે?