ભારતમાં જે પણ સંગઠિત ક્ષેત્રમાં કામ કરે છે. ઈઁર્હ્લં એટલે કે કર્મચારી ભવિષ્ય નિધિ સંસ્થા તેમને લાભ આપે છે. પ્રોવિડન્ટ ફંડ, વીમો અને પેન્શન આપવાની જાેગવાઈ છે. કર્મચારી અને એમ્પ્લોયર બંને આમાં ફાળો આપે છે. ઈઁર્હ્લં એ એક સરકારી સંસ્થા છે જેનું સંચાલન ભારત સરકાર દ્વારા કરવામાં આવે છે. સંગઠિત ક્ષેત્રમાં કામ કરતા દરેક કર્મચારીનું ઈઁર્હ્લંમાં ખાતું હોય છે. જેમાં પગારના ૧૨ ટકા જમા થાય છે. અને એટલું જ યોગદાન તેના એમ્પ્લોયર એટલે કે કંપની દ્વારા કરવામાં આવે છે. પરંતુ કંપની દ્વારા આપવામાં આવેલ યોગદાન બે ભાગમાં જાય છે જેમાં ૮.૩૩ ભાગ પેન્શન ફંડ તરીકે ઓળખાતી કર્મચારી પેન્શન યોજનામાં જમા થાય છે અને ૩.૬૭ ભાગ કર્મચારી ભવિષ્ય નિધિ એટલે કે ઈઁહ્લમાં જાય છે. નોકરી છોડ્યા બાદ ઈઁર્હ્લં દ્વારા કર્મચારીઓને નિવૃત્તિ સમયે પેન્શનની વ્યવસ્થા કરવામાં આવે છે. કર્મચારીઓને કેટલા પ્રકારનું પેન્શન મળે છે? આ માટેના નિયમો અને શરતો શું છે?

ઈઁર્હ્લંએ વર્ષ ૧૯૯૫માં ઈઁજી એટલે કે કર્મચારી પેન્શન યોજના શરૂ કરી હતી. સંગઠિત ક્ષેત્રમાં કામ કરતા કર્મચારીઓને તેનો લાભ મળે છે. આ માટે તમે ૫૮ વર્ષ પૂર્ણ કર્યા હોવા જાેઈએ અથવા તમારે કંપનીમાં કામ કરતા ૧૦ વર્ષ પૂર્ણ કર્યા હોવા જાેઈએ. તો જ તમને પેન્શનનો લાભ મળી શકે છે. ઈઁર્હ્લંમાં કર્મચારીઓને ૬ પ્રકારનું પેન્શન આપવામાં આવે છે.

જાે કોઈ કર્મચારી સંગઠિત ક્ષેત્રમાં ૧૦ વર્ષ કે તેથી વધુ સમયથી કામ કરે છે. અને તેઓ ૫૮ વર્ષની વયે નિવૃત્ત થાય છે. તેથી તેને સુપરએન્યુએશન પેન્શનનો લાભ મળે છે.જાે કોઈ કર્મચારીએ ૧૦ વર્ષ કે તેથી વધુ સમયથી કામ કર્યું હોય. પરંતુ તેમણે ૫૮ વર્ષની વય પૂર્ણ કરતા પહેલા નિવૃત્તિ લઈ લીધી છે. અથવા તો તે નોકરી કરી રહ્યો નથી તો આવી સ્થિતિમાં કર્મચારીઓને અર્લી પેન્શન હેઠળ લાભ આપવામાં આવે છે.ઈઁજી૯૫ ના નિયમો અનુસાર, જાે કોઈ વ્યક્તિ સંસ્થામાં કામ કરતી વખતે સંપૂર્ણપણે વિકલાંગ થઈ જાય તો આવી સ્થિતિમાં ઈઁર્હ્લં દ્વારા તેમને વિકલાંગતા પેન્શન દ્વારા નાણાકીય સહાય આપવામાં આવે છે.

જાે ઈઁર્હ્લં સભ્યનું મૃત્યુ થાય છે તો આવી સ્થિતિમાં ઈઁર્હ્લં તેના પાર્ટનરને આર્થિક મદદ કરે છે. ઈઁર્હ્લં સભ્યના જીવનસાથીને માસિક પેન્શન આપવામાં આવે છે. આ સાથે ઈઁજી૯૫ હેઠળ ૨૫ વર્ષની ઉંમર સુધીના બે બાળકોને માસિક પેન્શન આપવામાં આવે છે. જેથી તેમનું શિક્ષણ અને ઉછેર સારી રીતે થઈ શકે.

જાે કોઈ ઈઁર્હ્લં સભ્ય મૃત્યુ પામે છે અને તેના જીવન સાથી મૃત્યુ પામે છે. તો આવી સ્થિતિમાં જ્યારે બાળકોના માતા-પિતા બંને હાજર ન હોય. તો પણ ઈઁર્હ્લં તેમના બાળકોને માસિક પેન્શન આપે છે.જાે કોઈ ઈઁર્હ્લં સભ્યની પત્ની કે બાળકો નથી. પછી તે જેને નોમિની બનાવે છે. તેને પેન્શન આપવામાં આવે છે. જેમ કે તેણે તેના માતાપિતાને નોમિની બનાવ્યા છે. તેથી બંનેને અડધું પેન્શન આપવામાં આવે છે. જ્યારે તેણે કોઈ એકને નોમિની બનાવ્યા હોય તો સંપૂર્ણ પેન્શન માતા અથવા પિતાને આપવામાં આવે છે.